BOYA TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ

Akrilik:

Bir bağlayıcı türüdür. Boya ve astarlarda kullanılan, yüksek katı maddeli, çalışma kolaylığı sağlayan, dış şartlara karşı dayanıklılığı yüksek olan bir bağlayıcıdır (Acrylic).
Antikorrozif:
Paslanmayı önleyen. Paslanmaya karşı. Örneğin, Antikorrozif Pigment (pas önleyici pigment), Antikorrozif Astar (sac astar).
Atomizasyon:
Boyanın tabanca memesinden hızla çıkarken küçük parçacıklara ayrılmasıdır. Boyanın yüzey kalitesini önemli oranda etkileyen bir faktördür.

Bağlayıcı:
Boyanın kuruma, parlaklık, dayanıklılık, vb. gibi önemli özelliklerini belirleyen temel kimyasal maddelerdir. Genellikle boyaya adını verir.
Balık Gözü:
Silikon açılmasını ifade etmekte kullanılan bir deyimdir.
Bant İzi:
Maskeleme işleminde kullanılan bantın, boya yüzeyinde iz bırakmasıdır.
Baz Kat:
2 Katlı boyama sisteminde, üzerine vernik uygulanan renkli kat (Base Coat). 2 Katlı Sistem: Baz Kat Boya + Vernik'den oluşur.
Blister:
Boya filmi içinde kalan solvent, nem veya su bir süre sonra yüzeyde kabarcıklanmalar meydana getirir. Bu kabarcıklar yapışmanın bozulmasına sebep olur.
Body Shop:
Bir otonun mekanik ve boya işlemlerinin tümünün yapıldığı iş yerine verilen isim.
Boya Altı Astarı:
Son Kat boyaların altında kullanılan 1K veya 2K esaslı astarlardır (Selülozik, Akrilik astarlar, gibi).
Boğulanma Sütleme:
Nemin, kurumakta olan boya filmi içine girerek hapsolması sonunda bulanık bir son kat görüntüsünün meydana gelmesi.

Coarse :
Kaba, iri, genellikle, alüminyum pigmentlerin büyüklüğünü (iri) veya yüksek viskoziteye sahip (kalın) ürünleri ifade etmekte kullanılır (tersi fine : ince).
Çökme :
Saklama şartlarının uygun olmaması ve ürünlerin raf ömürlerini doldurmaları sonunda astar veya son kat boyalar içinde ki pigmentlerin karıştırılamayacak şekilde kutunun dibine çökmesi.

DIN CUP (Din-kap):
Boyanın akışkanlığını (viskozitesini) ölçmeye yarayan metal kap. Alman DIN standardına uygun olan bu kabın, genellikle DIN4 tipi kullanılır.
Dokunma kuruması:
Boya yüzeyinin dokunma sonunda zarar görmeyecek kadar kurumuş olduğu durumdur.
Dolgu Pigmenti:
Macun ve astarlarda bulunan, dolgu gücü veren pigmentlerdir. Bunlar Ekstender olarak da adlandırılırlar. Talk, Kalsit, Alçı Taşı, Kaolin, Barit gibi maddelerdir.
Duman Kat:
Metalik renklerde renk uyumunu sağlamak amacıyla çok ince olarak uygulanan boya katıdır.

Elastikiyet Fleksibilite :
Esneklik. Herhangi bir boya malzemesinin veya plastik kısmın elastikiyeti.

Enamel :
Genellikle Son Kat Boya anlamında kullanılan bir terimdir.

Etch Primer :
Metal Yüzey Astarı (Sac Astarı).

Faz Ayrışması :
Astar veya boyanın pigmentlerinin kutunun dibine doğru inmeye başlaması. Dipte pigmentin fazla olduğu (kalın), üstte ise bağlayıcının fazla olduğu (ince) durumdur.

Fiberglass Yüzey :
Sentetik elyaf takviyeli polyester yüzeylerdir. Bazı araçların sürücü kabinlerinde veya dış aksamlarında kullanılır.

Filler/Füller :
Dolgu özelliği bulunan astar veya macun.

Fiziksel Koruma :
Solventlerin buharlaşması ile meydana gelen basit kuruma şeklidir.

Flash Off :
Astar veya son kat gibi ürünlerin fırınlama öncesinde 5-10 dakikalık sürelerle beslenerek, hızlı buharlaşan solventlerin çıkmasının sağlanmasıdır.

Fosfatlama :
Otomotiv tesislerinde sac gövdelerin pastan arındırılarak boyaya hazırlanması amacıyla, fosforik asit kullanılarak yüzeylerin temizlenmesi işlemidir.

Fırın Kurumalı Boyalar :
100°C nin üzerinde kuruyan boyalardır.

Hava Kurumalı Boyalar :
18 - 80°C arasında değişik sürelerde kuruyan Akrilik, Epoksi, Selülozik, Sentetik, esaslı boya ürünleridir.

HS (High Solid) :
Yapısında çok az solvent bulunan, katı maddesi yüksek astar veya sonkat boya.

İki Katlı Boya :
Baz Kat + Vernik katlarından oluşan son kat boyama sistemidir.

İki Komponentli :
Sertleştirici ilavesiyle kuruyan boya (2K).

Infrared (IR) :
Kızıl ötesi dalga boyu ile çalışan, genellikle parça boyama işlerinde kullanılan kurutucu lamba.

İzolasyon Katı :
Kimyasal kurumasını tamamlamamış ve kuvvetli solventlerden her an etkilenebilecek durumda olan astar veya sonkat tabakasının üzerini kaplamada kullanılır.

Jel Süresi :
Kimyasal Kuruma yapan ürünlerin, sertleştirici ilave edildikten sonraki kullanılabilme süresidir. Bu süre sonunda jel olan (sertleşen) ürün, artık kullanılamaz haldedir.

Kademeli Zımpara :
Önce kalın, sonra ince zımpara kağıdı kullanılarak yapılan zımpara işlemidir. Örneğin; önce P80, sonra P150.

Kanama/Kusma :
Solventlerden etkilenen pigmentlerin (genellikle kırmızı renk) üzerlerine uygulanan boyaların içinde yükselerek, renk değişikliği meydana getirmeleridir.

Kataforez Astar :
Otomotiv tesislerinde ilk boyama sırasında kullanılan, sacı pasa karşı çok iyi koruyan, fırın kurumalı bir astar cinsidir.

Katı Madde :
Boya malzemelerinin, sıvı (solvent/tiner) kısımları buharlaştıktan sonra geriye kalan, boyanın görünür kısmı.

Katlar Arası Bekleme Süresi :
Her bir uygulama katı arasında beklenmesi gereken süre.

Kimyasal Kuruma :
Boyanın ısı, ışık veya sertleştirici maddelerin etkisiyle kurumasıdır. Kimyasal kuruma sonunda sert, dayanıklı bir yüzey meydana gelir.

Kontrol Boyası :
Yüzey bozukluklarını görmek için uygulanan bir boya cinsidir.

Krater :
Boya yüzeyinde meydana gelen küçük çukurcuklar.

Kromatlar :
Metal yüzeyleri pastan korumak amacıyla boyaya ilave edilen kimyasal maddeler (Dikkat! Bu maddeleri içeren boya malzemeleri insan ve çevre için zararlıdır).

Kuru Film Kalınlığı :
Boyanın kuru haldeki kalınlığıdır. Mikron olarak belirtilir.

Kuru Uygulama :
Boyanın yüzeye toz halde düşerek yayılamaması sonucunda mat veya portakali bir yüzeyin oluşması.

Kükürt Dioksit :
Baca gazlarının en zehirli olanlarından birisidir. Yağmur suları ile birleşip, Sülfürik Asite dönüşür ve boyaya zarar verir.

Kürleme :
Kuruma. Özellikle fırın ve reaksiyon kurumalı boya ürünlerinin kurumasını ifade etmekte kullanılan deyimdir.

Metamerizm :
Rengin farklı ışık kaynakları altında farklı tonlarda görünmesidir (güneş, flouresant, renkli spotlar).Formülde olmayan pigmentin ilave edilmesi neden olur.

Mikron :
Kuru film kalınlığını belirtmekte kullanılan bir ölçü birimidir. Milimetrenin binde birine eşittir (Mikron).

Mikrofiş :
Mix Makinelerinde renk formüllerinin bulunduğu asetat plaka.

Molekül :
Boyayı meydana getiren, gözle görülemeyecek kadar küçük kısımlardır.

Montaj Kuruması :
Son kat boyanın, çalışmaya izin verecek şekilde kuruma sertliğine ulaşmış halidir.

MS(Medium Solid) :
Orta katı maddeli astar, son kat boya ve bunların sertleştiricileri

Oksidasyon :
1. Hava oksijeni yardımı ile kuruma (sentetik boyalar).
2. Hava oksijeni nedeniyle paslanma.
Opak Renk :
Düz renk. içinde metalik pigment bulunmayan sonkat boya.

Örtücülük :
Boyanın uygulandığı yüzeyin rengini göstermeyecek şekilde yüzeyi kapladığı durumdur.

Paint/Lacquer :
Boya. Son kat boya.

Pah Kırma :
Eski Boyalı Yüzeylerde iyi bir yapışmanın sağlanabilmesi, kırışma riskinin ortadan kaldırılabilmesi için eski boyanın kenarlarını seviye farkını azaltacak şekilde zımparalamak.

Pigment :
Boyaya renk, örtücülük, koruma özellikleri veren çok küçük tanecikli, renkli tozlardır.

Plastikleştirici :
Boya malzemelerine esneklik veren katkı maddesi.

Polimerizasyon :
Boya içinde yer alan aynı tipteki bağlayıcı moleküllerinin kimyasal olarak birleşerek daha büyük moleküller (polimer) meydana getirmesi ile boyanın kurumasıdır.

Pot Life :
Bakınız: Jel Süresi

Pozitif Basınç :
Boya kabini içine tozun girmesini önleyen basınç.

Primer :
Boyanacak yüzey üzerine uygulanan ilk astar (Sac Astarı, Plastik Yüzey Astarı Gibi).

Primer Filler :

Yüksek dolgulu sac astarı.

Primer-Surfacer :
Metal yüzeye uygulanabilen yüksek dolgulu boya altı astarı.

Putty/Spachtel :
Macun

Raf Ömrü :
Boya malzemelerinin normal performansını gösterebileceği, 20°C lik ortamdaki saklama süresi.

Reçine :
Bağlayıcı ve boya üretiminde kullanılan kimyasal maddelerdir.

Renk Astarı :
Son kat boya altına uygulanan renkli astar.

Renk Konponenti :
Bir otonun rengini meydana getiren ana renklere verilen ad. Bunlar Beyaz, Siyah, Sarı, Kırmızı, Mavi, Yeşil gibi renklerdir.

Retarder :
Yavaşlatıcı tiner. Kurumanın yavaşlatılması gerektiğinde kullanılan, yavaş buharlaşan solventlerden meydana gelen bir tiner cinsidir.

Selüloz :
Odundan elde edilen, Selülozik boyalarda bağlayıcı olarak kullanılan kimyasal madde.

Sembol Piktogram :
Boya uygulaması konusunda bilgiler içeren, anlaşılması kolay şekillerdir.

Sert Kuruma :
Boyanın kuruyarak, son sertliğine ulaşmasıdır.

Sertleştirici :
İki komponentli boya ürünlerinin kimyasal kuruma yapmalarını sağlayan etkin kimyasal maddelerdir.

Silikon Açılması :
Silikonlu polish, silikonlu boya ve diğer kimyasal maddelerden bulaşan silikonun, boya yüzeyinin düzgünlüğünü bozması.

Solid :
Bakınız: Katı Madde

Solvent :
Boyanın sıvı olan kısmıdır. Boyanın kullanımı sırasında genellikle tiner olarak adlandırılırlar.

Su Bazlı Boya :
Kimyasal solventler yerine inceltici olarak su kullanılan boyalardır. Çevreci yaklaşımların sonucunda kullanımı hızla artmaktadır.

Surfacer :
Son katın altına uygulanan, yüzeyi en düzgün hale getirme amacıyla kullanılan 1 veya 2K Astar.

Tack- Rag :
Boyama sırasında yüzeylerdeki tozun temizlenmesinde kullanılan, geç kuruyan bir cins vernik ile ıslatılmış bez.

Tek Katlı Boya :
Vernik katına gerek göstermeyen son kat boya.

Tek Komponentli Boya :
Sertleştirici ilavesi gerektirmeden kuruyan boya (1K).

Termo Plastik :
Isı etkisi ile yumuşayan, soğuyunca tekrar sertleşen, kuvvetli solventlerden kolayca etkilenen, tek komponentli bir boya cinsidir.

Tinting :
Renk yapma. Bir rengi, ana renklerin (komponentlerin) ilave edilmesiyle istenilen renk tonuna getirmek.

Thinner/Reducer :
Tiner / inceltici.

Topcoat :
Sonkat

Toz Kuruması :
Boyanın, tozların yapışmayacağı şekilde yüzey kurumasını yapmasıdır.

Ultraviyole :
Işığın bir türü. Güneş ışınlarıyla gelen UV ışınları, boyaya zarar vererek sararma, renk

Varnish :
Vernik.

Varyant Renk :
Standart bir rengin sapması sonucunda, orjinal renk kodu değişmeksizin ortaya çıkan standart renge çok yakın renk tonu.

Vizkozite :
Boyanın akışkanlığının ölçüsüdür. 16 saniye / DIN CUP4 / 20°C veya 16s / DIN4 /20°C şeklinde belirtilir.

Yaş Uygulama :
Boyanın yüzeye yaş olarak düşmesidir. Yaş uygulama ile yayılma ve yapışma açısından en yüksek performans elde edilir.

Yaş Üstüne Yaş Uygulama :
Bir boya ürününün tam olarak kurumadan diğerinin uygulanıp, her ikisinin birden kurutulmasıdır. Örneğin; astar kurumadan üzerine sonkat boya uygulanması.

Yoğunluk :
Bir maddenin kendi öz ağırlığının ifadesidir.

Yoklama İşlemi :
Astar üzerindeki yüzey bozukluklarını düzeltme işlemi. Bu amaçla kullanılan macun.

Yüzey Astarı :
Direkt olarak boyanan yüzey üzerine uygulanan, yapışma özelliği geliştirilmiş veya pas önleyici özellikle takviye edilmiş astar cinsidir (Sintaş 1K Astar, Sintaş Plastik Yüzey Astarı).

Zemin Etüdü :
Tinerli bez veya zımpara yardımı ile zemin sertliğinin istenilen seviyeye ulaşmış olmasının kontrol edilmesidir.

Not :
Zemin etüdü neticesinde yumuşak (tam kurumamış) zeminle karşılaşıldığı takdirde, sağlam zemine ulaşılıncaya kadar erezyonlu bölge yok edilir. Bu işlem sonrasında diger uygulamalara devam edilir.